W tym poście chcę przedstawić pewien bardzo ciekawy dokument związany z wojną polsko rosyjską 1831 roku. Dokumentem tym jest: Zbiór ważniejszych przepisów musztry dotąd w wojsku polskiem istnieiącej a to do użytku Gwardii narodowej zastosowanej w Warszawie 1831.
Niestety autor tego swoistego wyciągu z regulaminu musztry pozostaje bezimienny. Myślę, że regulamin ten będzie ciekawostką dla osób zajmujących się badaniami nad polskimi regulaminami wojskowymi.
Tekst regulaminu cytuję bez poprawek i unowocześnień, zostawiając pisownię i interpunkcję taką jaka jest w oryginale z roku 1831.
Tekst zaczerpniety został z oryginalnego druku z epoki znajdującego się w Centralnej Bibliotece Wojskowej:
„Zbiór ważniejszych przepisów musztry dotąd w wojsku polskim istniejącej a do użytku Gwardii Narodowej zastosowanej w Warszawie. 1831”, CBW, sygn. XIX-301294:
ZBIÓR
WAŻNIEJSZYCH PRZEPISÓW
MUSZTRY
DOTĄD W WOJSKU POLSKIEM
ISTNIEIĄCEJ
A DO UŻYTKU
GWARDII NARODOWEJ
ZASTOSOWANEJ
W WARSZAWIE
1831OSTRZEŻENIE
Niniejsze dziełko, iest tylko wyciągiem z przepisów musztry w Wojsku Polskiem dotąd istnieiącej. Chęć przysłużenia się Szanownym Współziomkom wstępuiącym w Ojczyste szeregi dla obrony i bezpieczeństwa domowych siedzib, tudzież dla utrzymania wewnętrznego porządku i spokojności w kraiu iedynym była do wydrukowania onego powodem. Wydaiąc ie, niemiałem na celu, opisywanie manewrów składanych: takich tylko iedynie w iakich każdy z osobna w chwilach wolnych ćwiczyć się może. Dwie ztąd wyniknąć mogą korzyści. Iedna że oszczędzi sobie mozolnych na dworze a nie zawsze wcześnych ćwiczeń. Druga, że ułatwi drogiego czasu dowódzcom mogącym go daleko korzystniej obrócić na uczenie manewrów ogólnych, aniżeli co by mieli ie po szczególe i to niedokładnie dla braku czasu nieprzygotowanym często żołnierzom wykładać.
ROZDZIAŁ 1szy.
O POSTAWIE ŻOŁNIERZA
Żołnierz winien stać prosto lecz bez wymuszenia. Nogi w linii szeregu: pięty ile możności stykaiące się z sobą, stopy równo w pole obrócone tworząc z sobą kąt 45st. Piersi naprzód podane. Ręce naturalnie wiszące łokcie w tył do ciała zbliżone. Dłonie ku udom tak obrócone iżby najmniejszy palec szwu spodni dotykał oczy prosto przed siebie o 15 kroków ku ziemi zwrócone mieć powinien.
Zwrot oczu.
Na kommendę:
Oczy w pra – wo. (a)
Głowa obraca się tak tylko, aby lewo oko przypadało na liniią środkowego zapięcia guzików toż samo przeciwnie, na kommendę: Oczy w le – wo. Na kommendę oczy wprost głowa do naturalnego wraca położenia. –
O obrotach Ciała.
Kommendy. W pra – wo.
W le – wo.
Uskuteczniaią się na ćwierć okręgu koła w tę lub ową stronę. Wkażdym razie napiętek lewej nogi winien bydź niewzruszony, kolana niezgięte. Wczasie obrotu uiąć ładownicę prawą ręką i dopiero po wykonaniu go, na miejsce ią przywrócić.
Na kommendy Pół obrotu w pra – wo.
Pół obrotu w le – wo.
Zrobić pół zwrotu czyli na ósmą tylko część okręgu koła. –
Lewo – w tył – zwrot…
Na kommendę w tył prawą nogę wysunąć tak ażeby iej napiętek był naprzeciw wielkiego palca lewej nogi. Na kommendę zwrot podnieść palce lewej nogi i na napiętkach obu wykręciwszy się przysunąć prawą do lewej. –
Na kommendę. Fron – tem. –
Wrócić dopołożenia z iakiego zaczęło się wykonywać obroty.
W miejscu – Spocznij.
Na tę kommendę stanąć można do woli, lewej iednakże nogi z miejsca nie poruszaiąc.
Na kommendę. Ba – czność.
Stanąć należy do właściwej pozycji, iak się wyżej powiedziało.
Wyżej opisane obroty wykonywaią się w marszu o którym następnie mowa.
ROZDZIAŁ 2gi.
O kroku zwyczajnym i podwojnym.
Długość kroku zwyczajnego zawierać powinna nieco więcej iak łokieć licząc od napiętka iednej do drugiej nogi, szybkość zaś 75 razy na minutę. O kroku podwójnym nie dwoista szybkość ma się rozumieć, gdyż tylko 110 na minutę wypada.
Kommendy. Krok zwyczajny, marsz – Marsz.
Krok podwójny, marsz – Marsz.
Wykonywaią się zaczynaiąc od lewej nogi. Wmarszu unika się wymuszenia, zginań kolana, tudzież wykręcania ramionami lub głową. Noga podniesiona, winna bydź stopą w pole wykręcona, i równoodlegle od poziomu trzymana.
Na kommendę. Stój.
Na nodze którą kommenda zastała wstrzymać się a w tyle pozostałą wolno bez tupania przysunąć.
Marsz bywa ieszcze ukośny, a to na kommendy.
Ciąg się w pra – wo lub
Ciąg się w le - wo.
Zasadza się na stąpaniu ukośnem prawą nogą i przysuwaniu do niej lewej, lub przeciwnie w drugim razie. W obu przypadkach frontu tracić z uwagi nie należy. –
ROZDZIAŁ 3ci.
Ćwiczenie z bronią.
Pierwszą pozycią żołnierza z bronią iest ta co ią zowiemy na ramieniu broń. Uskutecznia się biorąc broń lewą ręką której pięść bez zgięcia poniżej biodry do kłębu lewej nogi zbliżyła się. Broń powinna bydź prostopadłą, kurkiem wprost w pole obróconą, dłoń do zewnętrznej płaskiej części kolby przyciśniona, a palce w ten sposób ułożone ażeby mały i czwarty spód kolby, drugi i trzeci róg spodni a wielki powyższą tegoż rogu okrągłość obejmował. Łokieć lewej ręki zdięty, w równej odległości od żeber iak i prawej ma się znajdować.
Tak broń umieściwszy należy ćwiczyć się w marszach, nazwyczaiąc się do takiego iej trzymania iżby się w każdym razie nie chwiała, ani ciężarem swoim odmieniła naturalnej ciała postawy. Dla łatwiejszego poięcia manewrów z bronią podzielono ie na tempa i poruszenia; każda kommenda ma iedno tempo, a te dzieli się na poruszenia.
I tak kommenda.
Prezentuj – Broń.
Ma iedno tempo, a dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.(b)
Obroć broń lewą ręką zamkiem w pole, uchwyć ia prawą ręką w uięciu kolby, i prostopadle trzymaj ią nieco od ramienia. Lewa ręka pod kolbą zostaie.
Poruszenie drugie.
Obroć broń zupełnie prawa ręką, przenieś ią naprzeciw lewego oka stępel w pole kurek rowno z początkiem żebra, prawą ręką obejmij broń pod kabłąkiem, w tymże samym czasie lewą ręką uchwyć ia szybko nad samą sprężyną dekla wielki palec wyciągnij wzdłuż rury przy samej osadzie, ręce przy ciele bez wymuszania, frontu nie odmieniaj, nóg nie poruszaj.
Na ramię – broń.
Iedno tempo: dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Obroć broń prawą ręką, rurą w pole, podnieś i oprzyi ią o lewe ramie, lewą rękę podnieś pod kolbę, a prawą zostaw w uięciu kolby.
Poruszenie drugie.
Prawą rękę żywo na swoie miejsce odstaw.
Do nogi – broń.
Iedno tempo dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Spuść broń, wyciągnąwszy lewą rękę, uchwyć ią prawą ręką blizko pierwszego bączka, lewą ręką puść broń, a prawą przenieś ią naprzeciw prawego ramienia, stępel w pole wielki palec za rurą, kolba o trzy cale od ziemi, prawa ręka oparta o biodro, broń prostopadle, lewa reka wisząca.
Poruszenie drugie.
Rozwolnij palce tak ażeby się Pomiędzy niemi, broń prostopadle spuściła i kolba iej bez stuknięcia ziemi dotknęła: rękę opuść, broń między wielkim palcem i czterema innemi wzdłuż łoża wyciągniętemi, kolba równo z nogami, stępel naprzód, koniec rury o dwa cale od prawego ramienia.
Na komendę: Spo – cznij.
Przenieś prawą rękę na stępel a koniec rury o ramię oprzyi.
Na kommendę. Baczność.
Powróć do wyżej przepisanej postawy.
Na ramię – broń.
Iedno tempo dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Podnieś broń prawą ręką, przenieś ią do lewego ramienia, obróciwszy rurę na przód, lewą ręką chwyć kolbę, prawą rękę spuść aż do zamku.
Poruszenie drugie.
Prawą rękę żywo na miejscu odrzuć.
W ramię – broń.
Iedno tempo, trzy poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Uchwyć broń o cztery cale pod zamkiem prawą ręką i nie obracaiąc, podnieś ią trochę.
Poruszenie drugie.
Puść kolbę lewą ręką i połóż ią na piersiach tak ażeby pod kurek blisko, dłoń zaś na prawej piersi przypadła.
Poruszenie trzecie.
Odrzuć żywo prawą rękę na swoie miejsce.
Tu następuie kommenda. Do woli – broń.
Prawą ręką uchwyć broń w wyrznięciu kolby, i przenieś ią na prawe ramie, koniec rury w górę.
Alboli – też. Za – broń.
Iedno tempo, trzy poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Prawą ręką uchwyć broń w uięciu kolby.
Poruszenie drugie.
Lewę rękę przenieś żywo pod kolbę.
Poruszenie trzecie.
Prawę rękę na miejsce odrzuć, broń nieco opuściwszy.
Do Attaku – broń.
Iedno tempo, dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Obróć się pół w prawą na napiętku lewym, prawą ręką broń uchwyć o dwa cale pod kurkiem.
Poruszenie drugie.
Rzuć broń ręką prawą do lewej, którą powinna uchwycić wyżej pierwszego bączka, rura do góry, lewy łokieć przy ciele, ręka prawa na biodrze, bagnet równo z lewem okiem.
Na ramię - broń.
Iedno tempo dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Obróć się na lewym napiętku ażeby front zrobić, podnieś broń prawą ręką, przenieś ią do lewego ramienia, lewą chwyć kolbę.
Poruszenie drugie.
Prawą rękę żywo na miejsce odrzuć.
Nabijanie broni na dwanaście Tempów.
1. Do nabiiania – broni.
Iedno tempo dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Obróć się w pół prawą na napiętku lewym, noga prawa przy środku lewej kąt z nią prosty tworząca, obróć broń lewą ręką zamkiem w pole, uchwyć ią prawą w uięciu kolby, broń od ramienia odsadzoną prostopadle trzymaj: lewa ręka pod kolbą.
Poruszenie drugie.
Prawą ręką nachyl broń i uchwyć ią lewą na pierwszym bączku, wielki palec wzdłuż łoża wyciągnięty, kolba w uięciu pod ręką prawą przyciśniona do ciała, dwa cale niżej prawej piersi, koniec rury równo z okiem, kabłąk trochę w pole obrócony, łokieć lewy na lewym boku, wielki palec prawej reki wsparty na deklu powyżej skałki: inne palce wzdłuż kolby.
2. Otwórz – Panewkę.
Iedno tempo, iedno poruszenie.
Żywo odepchnij dekiel wielkim palcem prawej ręki przenieś ią do patrontasza i otwórz go prowadzącrękę między ciałem i kolbą.
3. Do – Ładunku.
Iedno tempo, iedno poruszenie.
Schwyć prędko ładunek między kolbą i ciałem.
4. Odgryź – Ładunek.
Iedno tempo, iedno poruszenie.
Odgryź ładunek równo z prochem gdzie też palcami trzymaj, spuść razem rękę trzymaiąc ładunek prostopadle blisko panewki, dłoń ku ciału, łokieć do kolby przyciśnięty.
5. Podsyp.
Iedno tempo. Iedno poruszenie.
Spuść głowę, spójrzyj w panewkę podsyp ią, ściśnij ładunek dwóma palcami, podnieś głowę, rękę przenieś za dekiel opieraiąc o niego dwa małe palce.
6. Zamknij – Panewkę.
Iedno tempo, iedno poruszenie.
Zamknij panewkę dwóma małemi palcami, pięść zostaw przy ciele, łokieć w tył, trochę od ciała odsadzony.
7. Do lewej nogi – Broń.
Iedno tempo, dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Wyprostuj broń wzdłuż uda lewego przyciśnij doń kolbę, wyciągnij prawą rękę, obróć broń stęplem ku ciału, spuść ią w lewej ręce do drugiego bączka, kurek oparłszy na wielkim palcu prawej ręki zrób front i piętę prawej nogi przystaw do środka lewej.
Poruszenie drugie.
Puść broń prawą ręką, lewą opuść ią do ziemi wzdłuż ciała, prawę podnieś równo z wylotem o cal od rury, lewą oprzyj o ciało w linii żebra, broń dotyka się lewego uda koniec rury naprzeciw środka ciała.
8. Ładunek – w Rurę.
Iedno tempo, iedno poruszenie.
Sporzyji na koniec rury, obróć rzesko wierzch prawej ręki do ciała, dla wsypania prochu w rurę, i zostaw rękę wywróconą, palec otwarty bez natężenia.
9. Za – Stępel.
Iedno tempo, dwa poruszenia.
Poruszenie Pierwsze.
Spuść żywo łokieć prawy, uchwyć stępel między wielki i pierwszy palec, rękę przewróć dłonią w pole wyciągnąwszy przewroć szybko między bagnetem a twarzą zamknąwszy palce; stępel równo z bagnetem, ręka wyciągnięta, oczy w górę obrócone.
Poruszenie drugie.
Gruby koniec stępla wsadź w rurę aż do ręki.
10. Przybij.
Iedno tempo, iedno poruszenie.
Wyciągnij rękę, uchwyć stępel za koniec, wielkim palcem wyciągniętym a pierwszym zgiętym, przybij silno dwa razy uchwyć znowu za koniec maiąc łokieć prawy przy ciele.
11. Stępel - w miejsce.
Iedno tempo, dwa poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Iak w pierwszem poruszeniu, za stępel, cienk koniec stępla przenieś do bączków bez wsadzenia.
Poruszenie drugie.
Włóż cienki koniec w bączek, wpuść stępel i mały palec prawej ręki połóż na grubym końcu stępl opuściwszy | wprzódy iej łokieć.
Na ramię – Broń.
Iedno tempo, trzy poruszenia.
(Przed zaczęciem pierwszego poruszenia na kommendę na ramie! Spuść lewą rękę po broni aby łokieć iej był wyciągnięty.)
Poruszenie pierwsze.
Podnieś broń lewą ręką wzdłuż ciała, równo z ramieniem, łokieć lewy przy ciele, rura w polu, prawą ręką w tym samym czasie uchwyć broń w uięciu kolby.
Poruszenie drugie.
Podnieś broń prawą ręką, lewę puściwszy przenieś pod kolbę, prawą nogę obok lewej postaw i tąż prawą ręką dotykaiąc uięcia kolby do ramiemienia broń przyciśnij.
Poruszenie trzecie.
Rękę prawą żywo na miejsce odrzuć.
O Palbie.
Ponieważ palba od wprawy tylko zależy a raczej od zręczności w celowaniu, bardzo na nią tylko ogólne są prawidła. Wykonywa się wprost, lub ukośnie.
Na kommendę. Tój.
Iedno tempo, trzy poruszenia.
Poruszenie pierwsze.
Uchwyć broń prawą ręką wykręciwszy ąi lewą, w uięciu kolby.
Poruszenie drugie.
Przenieś broń prawą ręką przed lewe oko, wykręć stęplem w pole, lewą ręką uchwyć powyżej pierwszego bączka. W tejże chwili wielki palec umieść na kurku, inne zaś pod obłąkiem cyngla łokieć w równej z ręką wysokości.
Poruszenie trzecie.
Prawą ręką odwiedź kurek, opuść łokieć, i całą dłonią uchwyć uięcie kolby.
Cel.
Iedno tempo iedno poruszenie.
Podnieś kolbę prawą ręką i przyłóż ią do prawego ramienia w tymże czasie lewą rękę przenieś pod pierwszy bączek, wskazuiący palec prawej wesprzyj na cynglu, innemi zaś obejmij uięcie kolby, nogi bez poruszenia obcasów wykręć nieco w prawo, przyłóż prawy policzek do kolby i zmrużywszy lewe oko patrz prawem po lufie.
Tu mogą nastąpić kommendy.
Pal lub
od – staw
w pierwszym razie pociągnąwszy za cyngiel czekać niewzruszenie kommendy Nabiiaj lub kurek – w miejscu, Na ramie – Broń która to ostatnia wykonywa się spuszczaiąc kurek na pierwszy spust całą dłonią wyrznięcie kolby chwytaiąc. Na słowo – Broń wykręca się lufą w pole i lewę rękę przeniosłszy pod kolbę wspiera się broń na ramieniu.
W drugim razie na syllabę od skazuiący palce przenosi się pod obłączek i całą dłonią uięcie kolby się chwyta: na słowo – staw podnosi się broń iak na kommendę Tój przepisano.
Te są główniejsze a raczej potrzebniejsze manewra które po szczególe dobrze poięte niezmierną przyniosą łatwość w dopięciu celu, bez osiągnięnia którego, organizacja Gwardji Narodowej pewnego stopnia doskonałości, nigdy nabydź nie będzie mogła.
KONIEC
2 dni temu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz